Σας εύχομαι ολόψυχα Χαρούμενες γιορτές, αίσιον και ευτυχές το 2013

Ήθη και έθιμα στο Βαμβακόφυτο

     Ο Χριστός μας αξιώνει και πάλι να γιορτάσουμε τη γέννησή του με βαθιά θρησκευτική πίστη και ευλάβεια και με τα χρηστά ήθη και έθιμα, που απεικονίζουν αντιλήψεις και νοοτροπίες, αισθήματα και χαρακτήρα ελληνικό. Τα Έθιμα διαμορφώθηκαν με τη μακρόχρονη εφαρμογή τους, κληρονομήθηκαν από τη Παράδοση και διατηρούνται από γενεά σε γενεά. Εν συντομία θα αναφερθώ σε τοπικά, του χωριού μου Έθιμα και στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν, αλλά χωρίς τελικά να διαφέρουν και να αποκλίνουν από τα πατροπαράδοτα έθιμα των ημερών. Εκείνο όμως που πρέπει να μας προβληματίσει είναι η τάση της εγκατάλειψης των εθίμων που παρατηρείται στις νεώτερες γενεές, επίσης οι αλλαγές και αλλοιώσεις που επιφέρουν σ’ αυτά ο σύγχρονος τρόπος ζωής, που χαρακτηρίζεται κυρίως από την εύκολή και γρήγορη απόκτηση και απόλαυση υλικών αγαθών και κοιλιόδουλης ευδαιμονίας.

Κάλαντα

     Το όνομά τους το παίρνουν από τις καλένδες. Ήταν πενθήμερη γιορτή των Ρωμαίων που συνέπιπτε με την είσοδο του νέου έτους. Στο χωριό μας, στα παιδιά που έψαλλαν τα κάλαντα παλιότερα πρόσφεραν ξυλοκέρατα(= χαρούπια:καρποί επιμήκεις, σκληροί και στιλπνοί με σκούρο καφέ χρώμα και γλυκιά γεύση). Σπανίως πρόσφεραν πορτοκάλι ή μανταρίνι και στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς ένα κομμάτι λουκάνικο που το αρμαθιάζανε τα παιδιά σε ένα γαλβανισμένο σύρμα που κρατούσανε και το ετοιμάζανε περίτεχνα από μέρες πριν.

Χοιροσφάγια

     Έθιμο με βαθιές τις ρίζες του που τείνει όμως να εξαλειφθεί. Από τα Σατουρνάλια(ρωμαϊκή γιορτή) προς τιμήν του Θεού Σατούρνου(Κρόνος), επιβίωσε το έθιμο της σφαγής του χοίρου, τα λεγόμενα χοιροσφάγια . Είναι η σφαγή των χοίρων με τελετουργικό τρόπο τις παραμονές των Χριστουγέννων. Τα τσιρίγματα που ακούγονταν από τα χαράματα, μαρτυρούσαν την πάλη ανθρώπων και χοίρου, ώσπου να υποκύψει το ζώο στη μοίρα του. Στο καζάνι έβραζε το νερό για το καθάρισμα του σκληρού τριχώματος και το παιδί (αγόρι συνήθως) περίμενε καρτερικά να φιλήσει τον πισινό(πρωκτός) του γουρουνιού για να πάρει τη φούσκα(ουροδόχος κύστη), να την κάνει μπάλα για ποδόσφαιρο. Σήμερα το παιδί έχει όσες μπάλες θέλει, χωρίς να υφίσταται τέτοιου είδους δυσάρεστες δοκιμασίες. Αλλά και ελάχιστοι πλέον σφάζουν γουρούνι, γιατί η εκτροφή του θέλει την καθημερινή φροντίδα του και έναν ειδικό χώρο.

     Ολόκληρη χρονιά τάιζαν το γουρούνι και όταν το ζύγιζαν μετά τη σφαγή συνήθως περνούσε τις 100 οκάδες(128 κιλά). Αγόραζαν αμέσως ένα μικρό γουρουνάκι για την επόμενη χρονιά. Το πολύ βάρος σήμαινε πολύ λίπος. Παρασκεύαζαν λουκάνικα και πιο χοντρά τα λεγόμενα "καρβίτσες" και το "Μπομπόκ". Γέμιζαν δυο και τρεις τενεκέδες (δοχεία λευκοσιδηρά) με λίπος για μαγείρεμα και τηγάνισμα όλο το χρόνο. Το παχύ κρέας το πάστωναν, δηλαδή το συντηρούσαν σε πολύ και χοντρό  αλάτι.  Το έτρωγαν ωμό ή τηγανητό ή βραστό μέσα κυρίως στη φασολάδα. Ένα κομμάτι ωμό παστωμένο χοιρινό με ένα κεφάλι ξερό κρεμμύδι ήταν νοστιμότατη τροφή.

Χριστουγεννιάτικο Δένδρο

 

     Το πρώτο Χριστουγεννιάτικο δέντρο που ήταν έλατο, έφεραν στην Ελλάδα το 1833 οι Βαυαροί της Γερμανίας και στολίστηκε στα ανάκτορα του Βασιλιά  Όθωνα  στο Ναύπλιο. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο εκτόπισε το παραδοσιακό καραβάκι που στόλιζαν οι Έλληνες τις ημέρες των Χριστουγέννων. Σε ορισμένες περιοχές (κυρίως στα νησιά) εξακολουθούν ακόμα να στολίζουν καραβάκια.

     Από το 18^ο αιώνα χρησιμοποιούσαν κισσό ή πρίνο (πουρνάρι) και αργότερα μέχρι σήμερα έλατο. Στο Βαμβακόφυτο παλιά χρησιμοποιούσαμε κέδρο σε θαμνώδη μορφή με φύλλα βελονοειδή και αγκαθωτά. Στολίζαμε το δένδρο με βαμβάκι για χιόνι και χάρτινα αυτοσχέδια αστεράκια,φάτνες και αγγελουδάκια αγοραστά

Τώρα το δένδρο πλαστικό ή έλατο κοστίζει με το στόλισμα αρκετά Ευρώ και αν έχει φωτεινά λαμπιόνια που βγάζουν και χριστουγεννιάτικες μελωδίες, τότε…..ποιος τη χάρη μας!

     Όμως και το στόλισμα του κεντρικού δρόμου του χωριού με λάμπες σε σχήματα ελατοδένδρων ή αστερίσκων και στο επίκεντρο το αστέρι της φάτνης που μένουν έτσι για όλο το χρόνο ή και χρόνια εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες και τις ανθρώπινες επεμβάσεις, λόγου χάριν τις κλοπές, δε βοηθάνε καθόλου σε μείωση οικονομικού κόστους λόγω της μόνιμης τοποθέτησής τους, αντίθετα εξευτελίζουν το έθιμο, τη γιορτινή όψη και λαμπρότητα των Χριστουγεννιάτικων ημερών.

Φωτιές στις γειτονιές

     Μέρες μάζευαν τα παιδιά κληματσίδες και πουρνάρια, τα έκρυβαν έξω από το χωριό και τα φύλαγαν μην τα κλέψουν παιδιά από άλλες γειτονιές. Όταν οι κλέφτες γίνονταν αντιληπτοί, άρχιζε πετροπόλεμος με τραυματισμούς και αίματα πολλές φορές.

     Βαθιά χαράματα της παραμονής των Χριστουγέννων άναβαν φωτιές στις γειτονιές και τραγουδούσαν όλοι γύρω-γύρω από τη φωτιά: Σηκωθείτε βρε παιδιά για ν’ ανάψουμε φωτιά, για να ζεσταθεί ο Χριστός και να περπατάει στη γη. Γύρω από μια τέτοια φωτιά στη γειτονιά του, ο αείμνηστος Σταμούλης είχε μετρήσει 25 παιδιά (παλικαράκια, όπως ο ίδιος τα ονόμαζε), εξ ου και το όνομα 25 μαχαλάς στο δρόμο που οδηγούσε στο σπίτι του. Δυστυχώς σήμερα δεν έχει παιδιά η γειτονιά.

     Σήμερα σχεδόν μόνο ο Σύλλογος Γονέων και κηδεμόνων ανάβει φωτιά στην κεντρική πλατεία του χωριού. Μια προσπάθεια που έγινε από τον Μορφωτικό Λαογραφικό Όμιλο του χωριού κράτησε μερικά χρόνια και μετά σταμάτησε.

Λαχανοντολμάδες και λιβάνισμα

     Παραμονή Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς το δείπνο λιτό και νηστίσιμο, έχει κύριο και αποκλειστικό πιάτο τους λαχανοντολμάδες. Είναι ρύζι τυλιγμένο σε λαχανόφυλλα τουρσί με υπόξινη γεύση. Ο νοικοκύρης του σπιτιού λιβανίζει με θυμιατήρι τα μέλη της οικογενείας και τους χώρους του σπιτιού. Να φύγουν τα κακά πνεύματα, τα πονηρά και ενοχλητικά δαιμόνια.

Γλυκά

Η νοικοκυρά από μέρες ετοιμάζει μπακλαβά και κανταίφι, δίπλες και κουλουράκια Μοσχοβολάει το σπίτι, γεμίζει γλυκές και ευχάριστες μυρουδιές. Αλλά τελευταία ανακαλύψαμε χάριν ευκολίας τα ζαχαροπλαστεία. Όμως τα σπιτικά γλυκά ‘έχουν άλλη χάρη.

Γαλοπούλα

     Είναι έθιμο των τελευταίων χρόνων για το χωριό μας. Σιγά–σιγά η γαλοπούλα αντικαθιστά το χοιρινό στο γεύμα των Χριστουγέννων.

Ευχές και Δώρα
 

Ανταλλάσσονται από ελάχιστους, με επισκέψεις στα σπίτια συγγενών και φίλων. Παλιότερα οι ευχές συνοδεύονταν από ένα λεμόνι στους πιο ηλικιωμένους ή ένα πορτοκάλι στους νεώτερους. Τείνει και τούτο το έθιμο να εκλείψει.

Χαρτοπαιξία με λεφτά

     Από έθιμο μιας βραδιάς, της παραμονής της Πρωτοχρονιάς για το καλό του χρόνου, η χαρτοπαιξία με δεκάρες ή μουντζούρα στο χαμένο, έγινε βραχνάς και κακή συνήθεια όλο το χρόνο με συνηθισμένα παιχνίδια το κουμ-κάν και  την μπιρίμπα, ευτυχώς-τελευταία- με λίγα λεφτά.

Αγιοβασίλης και Βασιλόπιτα

     Ο ίδιος πάντα κάθε χρόνο για τα παιδιά, που μοιράζει δώρα. Παραμονή της Πρωτοχρονιάς έκοβαν παλιά τη Βασιλόπιτα. Το φλουρί της Βασιλόπιτας που κέρδιζε ο τυχερός το τοποθετούσε στο εικονοστάσι για την καλή του τύχη όλη τη χρονιά. Σήμερα κόβουν Βασιλόπιτα(σε Σωματεία κυρίως) μέχρι το Μάρτη ! Πολύ κακώς.

Φύλλα ελιάς

     Κατά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ρίχνονται στη φωτιά του τζακιού ή της θερμάστρας χλωρά φύλλα ελιάς και λέγεται ταυτόχρονα σχετική ευχή.

Τα φύλλα πηδούν ή καίγονται, σκορπίζοντας τη μυρωδιά και τον καπνό τους στην ατμόσφαιρα του χωριάτικου σπιτιού.

Ένα κλωνάρι ελιά χλωρό, δίνει ένα τόνο ευθυμίας και περιέργειας στο σπίτι, με τα προγνωστικά του φύλλα.

Η κοπέλα, ρίχνει ένα φύλλο στη θρακιά και λέει:«Αϊ Βασίλη, Βασιλιά,δείξε και φανέρωσε , αν μ' αγαπά ο.....».Και το όνομα πνίγεται σ' ένα βαθύ αναστεναγμό. Τι θα γίνει; Θα χοροπηδήσει και θα γυρίσει απ' την ανάποδη το φύλλο, που κλείνει τους πόθους, τις ελπίδες, τη λαχτάρα, τη χαρά, της κοπέλας; Α! τι καλά να μην καεί ! Αν το κάψει η φωτιά και δεν το γυρίσει, η απάντηση τ'Αϊ Βασίλη στο αισθηματικό ερώτημα, θα ήταν ένα μεγάλο «Όχι»

Ρίψη Σταυρού Θεοφανείων

     Τα Θεοφάνεια με τον αγιασμό των υδάτων και η γιορτή του Ιωάννου Προδρόμου Βαπτιστού και προφήτου κλείνουν το  δεκαπενθήμερο των εορτών Χριστουγέννων και πρωτοχρονιάς.

     Παλιά έριχναν το Σταυρό στις γούρνες του Αγίου Νικολάου. Αργότερα στις δεξαμενές στις εισόδους βόρεια και νότια του χωριού και τα τελευταία χρόνια και πάλι στη περιοχή του Αγίου Νικολάου. Μόνο τα αγόρια πέφτουν στα κρύα νερά, για να πιάσουν το Σταυρό. Ο τυχερός γυρίζει σε όλα τα σπίτια και καταστήματα του χωριού, για να προσκυνήσουν και να προσευχηθούν. Και πρόσφεραν παλιά σαν δώρα, σιτηρά, αβγά, χοιρινά και άλλα τρόφιμα. Πρόσφεραν επίσης-σπάνια- νήματα και μικρά υφαντά κομμάτια. Σήμερα προσφέρουν μόνο χρήματα.

Έγραψε ο Γιώργος Ηλ. Κέππας

Δημόσια αφοδευτήρια Σιδηροκάστρου

Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας

Από τους αναγνώστες που με διαβάζουν,  αρκετοί με ρωτάνε γιατί σταμάτησα εδώ και ένα μήνα να γράφω.

     Υπάρχει φυσικά λόγος. Είμαι χολωμένος με μερικούς συγχωριανούς μου που αποδίδουν στα κείμενά μου –όπως μου μεταφέρουν αξιόπιστα πρόσωπα- τη δυσαρέσκεια του Δημάρχου μας και  την αδιαφορία που δείχνει για τα προβλήματα του χωριού μας. Με πιο ήπια δημοσιεύματα-λένε- θα είναι διαφορετική και η συμπεριφορά του Δημάρχου.

      Μα καλοί μου φίλοι, ο κ. Δήμαρχος δήλωσε, πως δεν δίνει σημασία στα δημοσιεύματα του τύπου και δε διαβάζει όσα του καταμαρτυρούν στις τοπικές εφημερίδες  «Ας γράφουν, δε δίνω σημασία….» ( παρέμβαση του Δημάρχου σε τοπικό κανάλι των Σερρών  στις 25 Ιουνίου).

     Και ένας χρόνος(2011) ανοχής δεν ήταν αρκετός;  Εξάλλου υπεύθυνα του Δήμου χείλη λένε: Μη ζητάτε πολλά(sic). Αλλού η κατάσταση είναι χειρότερη !

Μπίνγκο ! Κάτι ξέρουν ή δεν ξέρουν; Το γιατί,  Θα το καταλάβετε παρακάτω:

     Τις δύο φωτογραφίες που δημοσιεύω, τις προσφέρω-μέρες που είναι- δώρο στο Δήμαρχό μας, με τις ευχές  να τα καταφέρει, όπως τη φετινή χρονιά που μας αφήνει, το ίδιο καλά και τη νέα χρονιά.

     Ζητώ συγνώμη για τις φωτογραφίες, που και μόνο με τη θέα τους αηδιάζει κανείς. Και μην μπείτε στο δημοτικό απόπατο ή καμπινέ ή αφοδευτήριο ή  αποχωρητήριο ή τουαλέτα ή αν προτιμάτε  WC της πόλης μας, του Σιδηροκάστρου, της έδρας του Δήμου Σιντικής. Το λιγότερο που θα πάθετε, -αν δεν ξεράσετε(ξαφνικός εμετός)- είναι να μη φύγουν ποτέ από το μυαλό σας  οι εικόνες που θα αντικρίσετε. Και κάθε φορά που θα τις   επαναφέρετε στη μνήμη σας, θα σας έρχεται τάση για εμετό.

     Βρωμιά και δυσωδία και οι ακαθαρσίες (περιττώματα)να επιπλέουν στα νερά που τρέχουν από χαλασμένη βρύση και σπασμένο νιπτήρα.

     Από την 10ετία του ΄60 είχα να μπω στο δημοτικό αποχωρητήριο. Και πέρασα προχθές από περιέργεια, γιατί δεν πίστεψα στις εικόνες που μου είχε περιγράψει ένα βράδυ στο καφενείο ο συγχωριανός μου Θανάσης. Η πραγματικότητα όμως είναι χειρότερη. Και το πρόβλημα μάλλον είναι πολλών μηνών.

     2012 στο κέντρο του Σιδηροκάστρου ! Κατά τα άλλα «Τα καταφέραμε μια χαρά» (Απολογισμός πεπραγμένων Δημάρχου/εφημ.Τύπος Σιντικής & Ηράκλειας, αρ. φύλ. 114/03.07.2012). Καλά, ένας πολίτης δε βρέθηκε να ειδοποιήσει τουλάχιστον τον αντιδήμαρχο της καθαριότητας;   Ή μήπως είναι ενήμεροι οι υπεύθυνοι; Τόσο το χειρότερο γι αυτούς. Μια λύση, θα ήταν, να τοποθετήσει ο Δήμος έναν φτωχό συνάνθρωπό μας, να καθαρίζει τους χώρους και θα  αμείβεται  με τον οβολό του κάθε επισκέπτη.

     «Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά» άρχοντες της πόλης μας. Άρα λοιπόν η άλλη μισή αρχοντιά σας  «κείτεται» στο δημόσιο WC.     Πέραν όμως της χλεύης και της κοροϊδίας των πολιτών και της δυσφήμησης της πόλης μας, το χειρότερο είναι ο κίνδυνος μολυσματικών μεταδοτικών ασθενειών. Μην αδιαφορείτε, βιασθείτε υπεύθυνοι του Δήμου και διορθώστε τις ζημιές στο «μέρος», που δυστυχώς κάποιοι ακοινώνητοι εξ ημών προξένησαν, όπως και τις βρωμιές επίσης. Και τέλος να απολυμάνετε τους χώρους, μην έχουμε επιπτώσεις στην υγεία συμπολιτών μας.

     Υ.Γ.

Λίγο πριν στείλω το άρθρο μου για δημοσίευση πληροφορήθηκα, ότι ο επί της καθαριότητας αντιδήμαρχος γνωρίζει την κατάσταση που υπάρχει. Είναι γνωστά επίσης τα άτομα που προκάλεσαν τις καταστροφές και τις ακαθαρσίες. Ήδη αναζητείται  λύση του προβλήματος. Βιαστείτε λοιπόν ! Δεν δικαιολογείται καμιά καθυστέρηση. Μη χρειαστεί να επανέλθω.

Τό άρθρο"Δημόσια αφοδευτήρια" δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα "Τύπος Σιντικής & Ηρακλείας", φύλλο 134/13.12.2012

Από το Savjak(1454 μ.Χ.) στο Βαμβακόφυτο

Σάβγιακ-Σάβεκ-Σάβιακ-Σάβικον-Σαβίακον-Σάβιακον-Καλλιθέα-Βαμβακόφυτο.

Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας

Φωτογραφία 1960-΄Νοτιοανατολική άποψη Βαμβακοφύτου

     Ασφαλώς υπάρχουν καταγραμμένα ιστορικά στοιχεία για το Βαμβακόφυτο, το όνομα, την προέλευση, τη ζωή και τους αγώνες των κατοίκων του. Δυστυχώς τα στοιχεία αυτά δεν αναφέρονται-εκτός από ελάχιστα- αποκλειστικά και ξέχωρα στο Βαμβακόφυτο, γι αυτό δύσκολα βρίσκονται. Οι  έρευνες που ξεκίνησα εδώ  και αρκετά χρόνια και συνεχίζω συμπληρώνοντας το πόνημά μου, ίσως κάποτε  να αποτελέσουν το περιεχόμενο κάποιου βιβλίου.

     Σήμερα παραθέτω  μερικά από τα στοιχεία που βρήκα, σχετικά με το όνομα του χωριού μας.

     Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν μια μεγάλη ομάδα κτηνοτρόφων που ζούσαν  στην περιοχή της σημερινής θέσης του προφήτη Ηλία. Το όνομά της η περιοχή το πήρε από το ομώνυμο ναΐσκο, που θεμελιώθηκε στα ερείπια ενός μικρού εξωκκλησιού .

     Το χωριό μας, όπως και η ευρύτερη περιοχή της Σιντικής από το 1383 έπεσε στα χέρια των Τούρκων και παρέμεινε κάτω από τον οθωμανικό ζυγό 530 χρόνια, μέχρι το 1913.

Η ασχολία των κατοίκων ήταν κυρίως η κτηνοτροφία και η παραγωγή ξυλανθράκων. Μετέφεραν τα κτηνοτροφικά προϊόντα τους, αλλά και τους ξυλάνθρακες που παρήγαν στα αστικά εμπορικά κέντρα, ακόμα και στη Θεσσαλονίκη.

     Με την υποδούλωση δεν επηρεάζονται από τη συμπεριφορά του κατακτητή, γιατί ζουν ανενόχλητοι πάνω στα βουνά. Όμως με τον καιρό, όταν αρχίζει μια μεταβολή στη οικονομία του ελληνικού χώρου και δη στο εμπόριο,  σιγά-σιγά κατεβαίνουν προς τα πεδινά. Οι κύριοι λόγοι που υποχρεώνουν τους κατοίκους να κατεβούν νοτιότερα, στο βορειοανατολικό τμήμα της περιοχής του Αγίου Νικολάου(ερείπια του παλιού οικισμού υπάρχουν ανατολικά του ναού Αγίου Νικολάου.) είναι: 1^ον  Ο οικισμός βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον κάμπο, όπου υπήρχαν τεράστιες εκτάσεις λιβάδια για τα ζώα και για χωράφια γόνιμα με μεγαλύτερες στρεμματικές  αποδόσεις. 2^ον  Ο οικισμός κτισμένος σε λοφοπλαγιά προστατεύονταν  από καιρικά φαινόμενα και ιδιαίτερα τους βοριάδες και ακόμα παρείχε ασφάλεια από επιδρομές ληστρικών ομάδων και αργότερα των κομιτατζήδων και 3^ον Το τοπίο είχε  υπέροχη θέα και ορατότητα μεγάλη. Εδώ αναπτύσσεται πλέον ο οργανωμένος οικισμός με το όνομα Σάβιακο.

Ερείπια οικισμού Σαβιάκου, ανατολικά Αγίου Νικολάου

     Τα στοιχεία που διασώζονταν και μεταδίδονταν προφορικά από γενιά σε γενιά, διατυπώνουν πέντε κυρίως απόψεις-εκδοχές σχετικές με την ονομασία του χωριού. Την μία μου την διηγήθηκε ο μακαριστός παπα-Πασχάλης Κεχλιμπάρης και  αναφέρει, πως το Σάβιακο προέρχεται από τη λέξη σάβιακ, που σε τουρκική διάλεκτο σημαίνει χώρος ιερός(σημ. συντάκτη: σε ελληνοτουρκικό λεξικό δε βρέθηκε σχετικό λήμμα), την άλλη εκδοχή μου διηγήθηκε ο αείμνηστος Λάζος Ιωάννης του Δημητρίου, ότι κάποιος με το όνομα  Σάββας πρωτοκατοίκησε με την οικογένειά του στην περιοχή και από το όνομά του το Σάβιακο. Η τρίτη εκδοχή που  την υποστηρίζουν πολλοί, αναφέρει πως το Σάβιακ προέκυψε από παραφθορά της λέξεως ζάβιατς που είναι σλαβική λέξη και σημαίνει απάνεμο,  δεδομένου ότι τα πρώτα σπίτια του χωριού κτίστηκαν γύρω από την περιοχή του Αγίου Νικολάου(σήμερα), όπου πράγματι είναι πλαγιά και προφυλάσσεται από τους βοριάδες. Υπάρχει ακόμα και η πέμπτη εκδοχή, το όνομα Σάβιακ να προέρχεται από τη τουρκική λέξη savasci (σάβασκι)=αγωνιστής, πολεμιστής  και κατά παράφραση σάβιασκι, που σημαίνει οι   προερχόμενοι και ανήκοντες στο Σάβιακ, δηλαδή στο Σάβιακο(εξελληνισμένο) και οτιδήποτε περιλαμβάνει και ανήκει στο χωριό, κατά συνέπεια  και οι άνθρωποί του, οι οποίοι όντως χαρακτηρίζονται για την αγωνιστικότητα και την εργατικότητά τους.   

      Όπως διαβάζω στο βιβλίο « Η εκπαίδευση στο Βαμβακόφυτο Σερρών», του καθηγητού φυσικής αγωγής Στέργιου Ν. Λεβέντη(σελίδα 9),  το χωριό αναφέρεται σαν Savjak (Σάβιακ) στο οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1454-1455. Εδώ καταγράφονται 55 οικογένειες χριστιανών, από τις οποίες έξι με αρχηγό γυναίκα χήρα και μία οικογένεια εξισλαμισμένων χριστιανών. Στο ίδιο βιβλίο      (διαβάζω στις σελίδες 11 και 12) το 1852  γίνονται αναφορές για το χωριό από τον περιηγητή Β. Νικολαίδη και περιγράφει    το χωριό ως  Saviaki με 150 οικογένειες. Επίσης το 1876 αναγράφει σε έκθεσή του ο γενικός πρόξενος Σερρών Ιωάννης Παπακωστόπουλος το χωριό ως Σάβιακον με 250 οικογένειες ή 1250 κατοίκους. Το 1886 ο στρατιωτικός Ν. Σχινάς ονομάζει το χωριό Σάβιακο με 100 οικογένειες χριστιανικές. Το 1889 ο Σέρβος S. Gopcevic το αναφέρει ως Savijiak με 460 σπίτια. Το 1896  η ελληνική Στατιστική έκθεση το αναγράφει Σάβιακον. Το 1900 ο Βούλγαρος επιθεωρητής σχολείων V.I.K΄ncov το αναγράφει ως Savjak  με 300 σπίτια και αλλού ως Savek με 1600 κατοίκους.  Το 1905 ο D.M. Brancoff το αναγράφει ως Saviak με 2080 κατοίκους.

     Ένα άλλο γραπτό στοιχείο που αναφέρεται στο Βαμβακόφυτο, περιλαμβάνεται στα «Σερραϊκά Χρονικά» στον ένατο τόμο εκδόσεως 1982. Εδώ βρίσκουμε αποσπάσματα από τη  « Σερραϊκή Χρονογραφία» που είναι τμήμα των χειρογράφων του παπα Συναδινού, που γεννήθηκε στο  Μελενικίτσι Σερρών το 1601. Χειρόγραφά του βρίσκονται στη βιβλιοθήκη του Κουτλουμουσίου, μοναστηριού του Αγίου Όρους.

     Γράφει μεταξύ των άλλων «...Το 1601 Σεπτέμβριος 21 εγεννήθηκα εγώ ο παπα Συναδινός. Έτζι με το έλεγεν ο πατέρας μου ο Παπασίδερης….» .Στη σελίδα 25β γράφει «…Το 1622 απέθανεν ο παπα κυρ Μαυρουδίς εκ χώρας Σάβικον, άνθρωπος ως 60 χρόνων, και οικονόμος (εκκλησιαστικό αξίωμα) κρατών πάντα τα κτίσματα της εκκλησίας.

Επίσης στη σελίδα 50β  και για το έτος 1636 γράφει για τον πατέρα του παπα Σίδερη μεταξύ άλλων «….Και του Παπανικόλα, από το χωριό Λάκκος (Β. της μονής Τιμίου Προδρόμου, σήμερα είναι ερειπωμένο), την  θυγατέρα αυτός εσπούδαξεν (=έδειξε σπουδή, επιμέλεια) και την εχώρισε από τον άνδρα οπού είχεν, διότι ήτον πέντε βαθμόν (πέντε βαθμών = πέμπτου βαθμού συγγενείς=σήμερα πρωτοξαδέρφια), εις χωρίον Σαβίακον...». 

     Έτσι λοιπόν, το  χωριό μας από πολύ παλιά και λίγα χρόνια  μετά την απελευθέρωση του από την οθωμανική κατοχή το 1913 έφερε το  όνομα Σάβιακον. Έκτοτε  λειτουργεί ως  Κοινότητα που διοικείται από επταμελές Συμβούλιο με πρόεδρο και αντιπρόεδρο. Στις 4 Ιανουαρίου 1920 με διοικητική πράξη της Νομαρχίας Σερρών η Κοινότης Σάβιακον με τον συνοικισμό Καμαρώτι(σημερινό Καμαρωτό) ονομάζονται Κοινότης Σαβιάκου.

     Εν τω μεταξύ πολλοί ζητούν την αλλαγή του ονόματος Σάβιακον σε Καλλιθέα λόγω της καλής θέας που παρουσιάζει το χωριό. Τότε όμως(1927/1928) ο συνοικισμός Μπαίρ Μαχαλά των Σερρών μετονομάζεται σε Καλλιθέα, γι αυτό απορρίπτεται και δεν εγκρίνεται το αίτημα της Κοινότητας μας, για  αλλαγή του ονόματος του χωριού σε Καλλιθέα. Σχετικά μου διηγήθηκε ο Κέππας Θεόδωρος  το 2006  στις  18 Αυγούστου σε ηλικία 97 χρόνων     «…..Το Σάβιακο μετονομάστηκε σε Καλλιθέα. Μάλιστα πριν έρθει η έγκριση από τη Νομαρχία έβαλαν και μια πινακίδα τριγωνική με το όνομα Καλλιθέα στο δρόμο έξω από το χωριό. Ένας Βούλγαρος είδε τα ελληνικά γράμματα στην πινακίδα, θύμωσε και την κατέστρεψε……..». Το περιστατικό αυτό μου το διηγήθηκε και ο παππούς μου. Το επιβεβαιώνουν και άλλοι ηλικιωμένοι συγχωριανοί.

     Στις 26 Φεβρουαρίου 1924 ο οικισμός Καμαρώτι αποσπάται από την Κοινότητα και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Καμαρώτι.

     Στις 8 Αυγούστου 1928 ο οικισμός Σάβιακον της Κοινότητας μετονομάζεται σε Κοινότης Βαμβακοφύτου. από τα βαμβάκια που καλλιεργούσαν στον εύφορο κάμπο.   

     Στις 4 Δεκεμβρίου 1997  με την εφαρμογή του νόμου Καποδίστρια ( Ν. 2539/97).   η   Κοινότητα καταργείται, συνενώνεται με το Δήμο Σιδηροκάστρου και αποτελεί το Δημοτικό Διαμέρισμα Βαμβακοφύτου , με πενταμελές Συμβούλιο και Πάρεδρο,

Το Βαμβακόφυτο σήμερα

      Από 1^ης Ιανουαρίου 2011 με το νέο νόμο Καλλικράτης 3852/07.06.2010, το Βαμβακόφυτο αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Βαμβακοφύτου του Δήμου Σιντικής  και έχει τριμελές Κοινοτικό Συμβούλιο.

^{(Πρόεδρος: Κέππα Ηλ. Ελένη, Σύμβουλοι: Γκένιου Δημ. Βαγγελιώ, Αλικότσης Χρ. Ηλίας).}

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα "Τύπος Σιντικής & Ηρακλείας", φύλλο 1246/18.10.12

Ο Παναγιότατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος στο Βαμβακόφυτο.

Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας



                  Με μεγάλη συγκίνηση υποδεχτήκαμε τον Πατριάρχη της Ορθοδοξίας μας  Παναγιότατο κ. κ. Βαρθολομαίο.
Ο Πατριάρχης συνοδεύονταν από τον Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου και Ηράκλειας κ. Μακάριο, τον Δήμαρχο Σιντικής  Απ.      Καρύδα, εκκλησιαστικές, αστυνομικές και πολιτικές Αρχές και από  πλήθος πιστών. 
 

                                                                                                                                                  Τον Παναγιότατο προσφώνησε πρώτα ο Σεβασμιότατος κ . Μακάριος, ο οποίος μεταξύ άλλων είπε: «…Οι κάτοικοι (οι Βαμβακοφυτιανοί) είναι οι πρώτοι με την ευσέβεια την παραδοσιακή και είστε και οι πρώτοι που  επέλεξε να έρθει κοντά σας ο Παναγιότατος Πατριάρχης».

 Στη συνέχεια μίλησε ο Πατριάρχης « Ευχαριστώ του κατοίκους του Βαμβακόφυτου για αυτήν τη θερμή και εγκάρδια και συγκινητική   υποδοχή  αλλά πάνω απ΄όλους και πάνω απ΄όλα πρέπει όλοι μαζί να ευχαριστήσουμε τον Άγιο Θεό των Πατέρων μας , από τον οποίο προέρχεται πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον. Διότι μας δίνει την ευκαιρία να είμεθα σήμερα επί τω αυτώ εν τω ονόματι αυτού».

Ακολούθως τον προσφώνησε ο ιερέας μας Ιωάννης Δ. Αλικότσης.

 

                                         


                                        Εκ μέρους της Τοπικής Κοινότητας Βαμβακοφύτου Προσφώνησε τον Πατριάρχη η Σύμβουλος του κοινοτικού Συμβουλίου Γκένιου Βαγγελιώ.   

                                  

                 





                                                              

                   Γυναίκες και παιδιά με παραδοσιακές στολές τον έρραναν με λουλούδια,

ενώ μετά την προσφώνησή του
ο Ν. Χρ. Κουλιάλης του προσέφερε
εκ μέρους του Μορφωτικού Λαογραφικού Ομίλου μία πετσέτα ΄ομοια με αυτήν που κρατάει ο πρωτοχορευτής.

    Τέλος, αφού χορωδία ψαλτών έψαλε το πολυχρόνιο του Πατριάρχου με τη συνοδεία του αναχώρησε για τη Μονή του τιμίου Προδρόμου Ακριτοχωρίου.

[Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α' είναι ο 270ός Προκαθήμενος του Θρόνου του Αποστόλου Ανδρέα, πρώτος μεταξύ ίσων (primus inter pares) μεταξύ των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών του Κόσμου].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Video στη διεύθυνση της Τοπικής Κοινότητας Βαμβακοφύτου     http://vamvakofito.blogspot.com

Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2012

Φωτογραφίες: Γιώργος Ηλ. Κέππας & Κάστρο Σιντικής.

Το πρόγραμμα της επίσκεψης του Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Σιντική.

Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας

 

     Ο Παναγιότατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος θα πραγματοποιήσει, εξαήμερη επίσκεψη στην Ιερά Μητρόπολη Σιδηροκάστρου από τις 20 έως 25 Οκτωβρίου 2012. Κυρίως η επίσκεψη γίνεται για να εγκαινιάσει το ναό της ιεράς μονής Τιμίου Προδρόμου στο Ακριτοχώρι Σιντικής.

 

 

     Συνοπτικά το πρόγραμμα της εξαήμερης επίσημης επίσκεψης  που περιλαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων

κοινωνικοθρησκευτικού περιεχομένου έχει ως ακολούθως:

Το Σάββατο 20 /10/12 στις 14:00 άφιξη στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης.

Στις 15:30 Υποδοχή στο Βαμβακόφυτο από τις Αρχές και τους κατοίκους του χωριού. Μετά αναχωρεί για το Ακριτοχώρι.

Την Κυριακή 21/10/12

-  Από τις 7:30  Ακολουθία του Όρθρου, των εγκαινίων, και της Θείας Λειτουργίας.

-  Από τις 18:15 στα  Άνω Πορόια και από τις 19:30 στο Νεοχώρι.

- Στις 20:00 αναχώρηση για το κτήµα Γάλβα, δείπνο ιδιωτικό και μετά τραγούδια της Μικράς Ασίας από τον Πασχάλη Τόνιο.

Τη Δευτέρα 22/10/12

-  Στις 12:40 υποδοχή στην πλατεία Σιδηροκάστρου. Προσφωνήσεις, δοξολογία στο Μητροπολιτικό ναό. Στις 13:30 εγκαίνια του μουσείου Τριανταφύλλου, Επίσκεψη γραφείων Ι. Μητροπόλεως, Μητροπολιτικού Οίκου, νέου ξενώνος, Γηροκοµείου, ΚΕΠΕΠ. Στις14:30 επίσηµο γεύµα από το ∆ήµο Σιντικής στην Ι. Μονή των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης.

Την Τρίτη 23/10/12

- Από τις 7:30 Θεία Λειτουργία Αγ.Ιακώβου. Στις 17:00 επίσκεψη Συλλόγων περιοχής.

Την Τετάρτη 24/10/12

- Στις 7:30 Θεία Λειτουργία στον  Ι. Ναό Ηρακλείας, στις 11:30 εγκαίνια Επισκοπείου Ηρακλείας, στις 12:30 επίσκεψη Γυµνασίου – Λυκείου – ΕΠΑΛ.

- Στις 13:30 Μετάβαση στο Λιθότοπο, υποδοχή κατοίκων στην  πλατεία. Περιήγηση της λίµνης Κερκίνης µε βάρκες, στις 14:00 επίσηµο γεύµα στο ξενοδοχείο  «ΕΡΩ∆ΙΟΣ». Στις 16:00 υποδοχή κατοίκων στον Ι. Ναό Κερκίνης.

Την Πέμπτη 25/10/12

- Από τις 8:00 πεζοπορία παραπλεύρως του ποταµού Στρυµόνα, προς τις εκβολές στη λίµνη Κερκίνη. Η πεζοπορία αρχίζει από τη γέφυρα του Στρυµόνα κοντά στη Βυρώνεια.

- Στις 10:30 αναχώρηση για το Ρούπελ, επίσηµη υποδοχή, τρισάγιο, ξενάγηση.

Και στις 14:30 αναχώρηση µέσω Κιλκίς για Σιάτιστα.

Ένα απέραντο σκουπιδαρειό

Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας

Παραφράζοντας τους στίχους του ποιητή Γιώργου Σεφέρη «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει»  θα πω:  Όπου και να περπατήσω στο χωριό(αλλά και στη γύρω περιοχή), το σκουπίδι με πληγώνει.

     Η εικόνα που παρουσιάζει το χωριό στους κοινόχρηστους χώρους μέσα και γύρω από αυτό, είναι αξιοθρήνητη. Είναι ένας απέραντος σκουπιδότοπος!  Ένα απέραντο σκουπιδαρειό!   Αυτό δείχνει αρνητικό επίπεδο πολιτισμού και δε μας τιμάει.

     Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά λέει μια λαϊκή παροιμία, αλλά μια άλλη θα έλεγε η ακαθαρσία είναι αμορφωσιά . Η συνειδητοποίηση λοιπόν του κινδύνου που διατρέχουμε, πρέπει να μας αφυπνίσει προτού να ΄ναι αργά.

     Το περιβάλλον είναι ο φυσικός κόσμος μέσα στον οποίο ζει και αναπτύσσεται κάθε οργανισμός. Ιδιαίτερα στον άνθρωπο επιδρά στις πολιτισμικές, τις κοινωνικές και οικονομικές του δραστηριότητες με ποικίλους τρόπους. Κυρίως αντανακλά θετικά στη διατήρηση της καλής του υγείας, όταν ο χώρος γύρω του προστατεύεται, είναι καθαρός, δε ρυπαίνεται και δεν καταστρέφεται. Δυστυχώς ο σύγχρονος άνθρωπος με τα τεχνολογικά του επιτεύγματα ενώ κάνει τη ζωή του πιο ξεκούραστη, πιο άνετη και πιο όμορφη, συνήθως κρατάει αδιάφορη στάση απέναντι στη φύση. Τη ρυπαίνει, την καταστρέφει κυρίως με τα σκουπίδια που απερίσκεπτα πετάει οπουδήποτε με άμεσο κίνδυνο την υγεία του.

Προσοχή λοιπόν! Τα απορρίμματα (σκουπίδια) τα πετάμε μόνο στους πράσινους πλαστικούς ή γκρίζους μεταλλικούς κάδους και τα ανακυκλώσιμα στους μπλε κάδους      Μην πετάτε σκουπίδια στους δρόμους του χωριού και σε χώρους έξω απ’ αυτό.

Τα υπολείμματα των απορριμμάτων μολύνουν το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα. Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι για το χαρτί απαιτείται χρόνος αποσύνθεσης και απορρόφησής του από τη φύση από δύο  εβδομάδες έως τρεις μήνες, για το βαμμένο ξύλο μέχρι δεκατρία χρόνια, για μεταλλικά κονσερβοκούτια από πενήντα μέχρι εκατό χρόνια, ενώ για τις πλαστικές σακούλες και φιάλες από εκατό μέχρι διακόσια χρόνια.

Τα λάστιχα επίσης δεν αποσυντίθενται εύκολα. Όταν καταλήγουν ανεξέλεγκτα σε κανάλια, ρεματιές και λάκκους και ακόμα χειρότερα όταν καίγονται  προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία, αφού ελευθερώνονται στο περιβάλλον βλαβερές ουσίες, όπως είναι  οξείδιο ψευδαργύρου, θείο, βενζόλιο και φαινόλες, που έχουν καρκινογόνους ιδιότητες. Επίσης κατά την αποσύνθεση των ελαστικών επικίνδυνες ουσίες διαπερνούν το έδαφος και ρυπαίνουν τα νερά και την γύρω εδαφική περιοχή.

    Την αποκομιδή και απόρριψη μεγάλων όγκων και διαστάσεων σκουπιδιών(έπιπλα, σανίδια, συσκευές, κ.λπ.), αναλαμβάνει ο Δήμος. Για σχετική συνεννόηση  τηλεφωνείτε στο γραφείο της  Κοινότητας στο τηλέφωνο 2323 051432.

     Τα ανακυκλώσιμα υλικά, όπως αναγράφουν και οι μπλε κάδοι, είναι χαρτιά (εφημερίδες ,περιοδικά) χαρτόνια, κουτιά μεταλλικά ή αλουμινένια, πλαστικά είδη (σακούλες, φιάλες, κουτιά, κουβάδες) και γυάλινες φιάλες. Όταν πετάτε ανακυκλώσιμα προσέχετε! Οι συσκευασίες να είναι άδειες και καθαρές. Σχίζουμε ή  σπάμε τα χαρτοκιβώτια, αδειάζουμε μέσα στους μπλε κάδους τις πλαστικές σακούλες με τα ανακυκλώσιμα σκουπίδια και τσακίζουμε τις πλαστικές φιάλες για μείωση του όγκου τους.

     Με την ανακύκλωση τίποτα δεν πάει χαμένο. Μειώνεται ο όγκος και το βάρος των απορριμμάτων γενικώς. Εξοικονομείται χώρος, μειώνεται το κόστος συλλογής και μεταφοράς των απορριμμάτων, εξοικονομείται ενέργεια και κυρίως επεξεργαζόμενα τα υλικά μετατρέπονται και πάλι σε ίδια ή άλλα προϊόντα. Με την ανακύκλωση έχουμε σημαντικές ωφέλειες. Διατηρούμε τη φύση καθαρή και φροντίζουμε για την υγεία μας.

     Μερικοί ρίχνουν και άλλα σκουπίδια εκτός από τα επιτρεπόμενα στους μπλε κάδους όπως χώμα, κλαδιά κ.α. Αυτά δεν τα δέχονται στο χώρο επεξεργασίας όπου μεταφέρονται και τα επιστρέφουν στο Δήμο. Κάποιοι είδαν το λευκό απορριμματοφόρο των ανακυκλώσιμων σκουπιδιών, να αδειάζει τα σκουπίδια στο σκουπιδότοπο του Δήμου. Αυτά είναι τα επιστρεφόμενα και μη ανακυκλώσιμα που είχαν πετάξει μερικοί στους μπλε κάδους. Γι’ αυτό μη διαδίδουν, ότι όλα τα σκουπίδια στον ίδιο χώρο ρίχνονται.

     Τελικά, μην τα περιμένουμε όλα από  την Κοινότητα και κατ’ επέκταση από το Δήμο μας και ιδιαίτερα τώρα στις κρίσιμες εποχές που περνάμε.

     Ο καθένας μας μπορεί να σκουπίζει έξω από το σπίτι του, μπορεί και να μαζέψει μια άδεια πλαστική σακούλα ή σακούλα με σκουπίδια, ένα μπουκάλι, ένα κουτί από το δρόμο, από το χωράφι. Είναι στο χέρι μας. Εμείς μπορούμε να συμβάλλουμε άριστα στο τομέα της καθαριότητας, στην προστασία και διατήρηση καθαρού περιβάλλοντος, για ένα καθαρό χωριό, όπου οι πολίτες του θα ζουν σε υγιεινό και πολιτισμένο περιβάλλον με ποιότητα ζωής.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα "Τύπος Σιντικής & Ηρακλείας", φύλλο 124/04.10.12