Μακεδονικός αγώνας

(Η ομιλία της Προέδρου Βαμβακοφύτου κ. Ελένης Κέππα-Ευθυμιάδου για τα 100 χρόνια ελεύθερης Μακεδονίας).

Αιδεσιμότατοι,

Αγαπητοί μου Χριστιανοί,

     Για τα 100 χρόνια ελεύθερης Μακεδονίας  μια μικρή αναδρομή θα επιχειρήσω στα σπουδαιότερα γεγονότα της εποχής  των αγώνων για την ελευθερία της Μακεδονίας μας.

Ζητώ την υπομονή σας για λίγα λεπτά.

     Ο Μακεδονικός αγώνας των Ελλήνων τα χρόνια από το 1880 μέχρι το 1908 και κυρίως από το 1904 μέχρι το 1908 είναι κορυφαίο ιστορικό γεγονός και αποτελεί, όπως έγραψε και ο αείμνηστος πολιτικός Παναγιώτης Κανελλόπουλος το μεγαλύτερο Έπος του Ελληνισμού μετά την Επανάσταση του 1821.

     Στο λίγο χρόνο που έχω, θα σας δώσω επιγραμματικά μερικά από τα βασικά στοιχεία των ένδοξων  αγώνων για την ελευθερία της Μακεδονίας, για τη  διατήρηση του Ελληνικού φρονήματος και την Χριστιανική μας Ορθόδοξη πίστη.

    Με την Επανάσταση του 1821 αρχίζουν και οι αγώνες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον Οθωμανικό ζυγό. Οι εξεγέρσεις όμως του Εμμανουήλ Παπά στη Χαλκιδική, της Νάουσας με το Ζαφειράκη Θεοδοσίου καθώς και η αποτυχημένη Επανάσταση του Λιτοχώρου το 1878 είχαν καταπνιγεί από τους Τούρκους. Δυστυχώς με την ίδρυση του Ελληνικού Βασιλείου(πρωτόκολλο Λονδίνου 1830 και 1832), η Μακεδονία , όπως και η Θεσσαλία και Θράκη μένουν έξω από την Ελληνική Επικράτεια. Οι εξεγέρσεις των επόμενων χρόνων δεν πρόσφεραν τίποτε περισσότερο από σφαγές, λεηλασίες και τρομοκρατία των χριστιανικών πληθυσμών.

     Έτσι για δεκαετίες το Ελληνικό Κράτος με τα πολλά προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει, (γεωγραφική απόσταση από την Μακεδονία και Θράκη, διπλωματικές δυσκολίες, , ο Κριμαϊκός πόλεμος , η Κρητική Επανάσταση, ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 που κατέληξε στην ήττα της Ελλάδος ), δεν μπορούσε επισήμως τουλάχιστον να προσφέρει στην απελευθέρωση της  Μακεδονίας. Στέναζε ο Ελληνισμός κάτω από τον οθωμανικό ζυγό.

     Το 1870 γίνεται το σχίσμα της Βουλγαρικής εκκλησίας από το Ορθόδοξο Πατριαρχείο και δημιουργείται η Βουλγαρική Εξαρχία, δηλαδή διοικητική αρχή  ανεξάρτητης βουλγαρικής Εκκλησίας. Οι φανατικοί οπαδοί της εξαρχίας προσπαθούσαν να καταλάβουν, να λεηλατήσουν και να καταστρέψουν Ελληνικά Σχολεία και Εκκλησίες. Και ενώ δεν υπήρχε καμιά αντίδραση  των τουρκικών δυνάμεων κατοχής, εύρισκαν σφοδρότατη αντίδραση και αντίσταση  από τους Έλληνες, που κατέληγαν σε φονικές συγκρούσεις.

     Το 1893 ιδρύεται η ΕΜΕΟ που ήταν επαναστατική τρομακτική Βουλγαρική οργάνωση. Αυτή υποστήριζε τη δημιουργία μιας αυτόνομης Μακεδονίας και προσπαθούσε να στρατολογήσει  το χριστιανικό στοιχείο της Μακεδονίας για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Αυτό όμως σε πρώτη φάση, γιατί ο  τελικός σκοπός τους ήταν η ενσωμάτωση της Μακεδονίας αλλά και της Θράκης στη Βουλγαρία .

      Το βουλγαρικό Κομιτάτο, η επαναστατική αντάρτικη οργάνωση με ένοπλα μέλη του  τους Κομιτατζήδες,  κάτω από την ανοχή των διοικούντων Οθωμανών, έσπερναν τον πανικό και προσέλκυαν τους Έλληνες στην Εξαρχία. Αρκετοί αντιστάθηκαν και μερικοί δολοφονήθηκαν ύπουλα. Υπάρχει ένα ένοπλο δίκτυο τρομοκρατίας με αναρίθμητα εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων αμάχων και λιγότερο άλλων Εθνοτήτων. Η δράση του κομιτάτου αρχικά είχε κάποια επιτυχία αλλά σύντομα έγιναν αντιληπτά τα πραγματικά του κίνητρα όταν  οι Κομιτατζήδες άρχισαν να εκτελούν και να βασανίζουν ιερείς, δασκάλους, αλλά και απλούς πολίτες που αρνούνταν τον εκβουλγαρισμό που εντάθηκε με την εξέγερση, γνωστή με το όνομα Εξέγερση του Ίλιντεν, το 1903 την  ημέρα του προφήτη Ηλία.

     Οι κομιτατζήδες δρουν ανενόχλητοι στην περιοχή της Μακεδονίας εκβουλγαρίζοντας τα χωριά μας και τους κατοίκους με απειλές και δολοφονίες και υποχρεώνοντας να ομιλούν τη βουλγαρική γλώσσα και να φοιτούν σε βουλγαρικά σχολεία.

      Ύστερα από τις δραματικές εκκλήσεις του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού, ο οποίος είχε αρχίσει ήδη να οργανώνει τοπικά τμήματα αυτοάμυνας σε Καστοριά και Φλώρινα, η κοινή γνώμη στην Ελλάδα αφυπνίζεται.

     Το Μάιο του 1904 ιδρύεται στην Αθήνα το Μακεδονικό Κομιτάτο, σαν απάντηση στο Βουλγαρικό  Κομιτάτο όπου συσπειρώνονται οι παλαίμαχοι της Εθνικής Εταιρείας, μιας στρατιωτικής οργάνωσης χαμηλόβαθμων αξιωματικών , ο Μακεδόνας πολιτικός Στέφανος Δραγούμης, επιτροπές και Σύλλογοι και εκπρόσωποι του κράτους. Ψυχή της προσπάθειας ήταν ο Δημήτρης Καλαποθάκης, από τη Μάνη, διευθυντής της εφημερίδας "Εμπρός"  και με τη συμμετοχή του Στέφανου Δραγούμη στρατολογούν εθελοντές για την υπεράσπιση της Μακεδονίας. Έτσι στα Μακεδονικά βουνά παρουσιάστηκαν Έλληνες αγωνιστές απ' όλα τα μέρη της τότε Ελλάδας για την υπεράσπιση του ελληνικού Μακεδονικού πληθυσμού.

     Ο  Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης επισκέπτεται τους ναούς των χωριών της περιφέρειάς του και λειτουργεί με το όπλο του παραπόδα λόγω των απειλών κατά της ζωής του. Προσπαθεί να τονώνει το ηθικό των τρομοκρατημένων πιστών.

     Ακολουθούν κάποιες αποστολές στη Μακεδονία Ελληνικών ένοπλων σωμάτων κυρίως  Κρητικών και Μανιατών εθελοντών. Η επίσημη εμπλοκή του Ελληνικού κράτους στα Μακεδονικά πράγματα πραγματοποιήθηκε αρχές του 1904, όταν ο οπλαρχηγός Κώττας Χρήστου επικεφαλής αντιπροσωπείας της περιοχής Κορεστίων της Καστοριάς συναντήθηκε με το διάδοχο Κωνσταντίνο. Αλλά τα τμήματα των εθελοντών πολλαπλασιάστηκαν μετά την πανελλήνια συγκίνηση που προκάλεσε ο θάνατος του Παύλου Μελά στη Στάτιστα Καστοριάς στις  13 Οκτωβρίου 1904. Ο θάνατος του Παύλου Μελά σε συμπλοκή με τουρκικό απόσπασμα, συντάραξε ολόκληρο το Έθνος και από τότε η σωτηρία της Μακεδονίας έγινε υπόθεση ολόκληρου του Ελληνισμού.

     Πολυάριθμοι κυρίως νεαροί, Έλληνες αξιωματικοί προσφέρθηκαν παραιτούμενοι από τον Ελληνικό στρατό να τεθούν επικεφαλής των ανταρτικών ομάδων και των επαναστατικών σωμάτων στη Μακεδονία. Τον αγώνα τους συντόνιζαν ο μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, ο Ίωνας Δραγούμης που το 1902 τοποθετείται υποπρόξενος στο Μοναστήρι,  ο Πρόξενος το 1904 Λάμπρος Κορομηλάς  από τη Θεσσαλονίκη και ο Δημήτριος Καλαποθάκης από την Αθήνα εργάζονται όλοι για τη Μακεδονία μας. Πρώτος νεκρός του Αγώνα ο κρητικός οπλαρχηγός Γεώργιος Σεϊμένης στο Λέχοβο που κατακρεουργείται αν και καθηλωμένος στο κρεβάτι από τους κομιτατζήδες.

     Το 1904 Ελληνικό στρατιωτικό τμήμα διέρχεται τη μεθόριο. Οι ελληνικές αρχές της Θεσσαλονίκης ενισχύουν και εξοπλίζουν τα ελληνικά ανταρτικά σώματα.

     Σημαντικοί Μακεδονομάχοι οπλαρχηγοί ήταν οι: Τέλλος Άγρας, Λουκάς Κόκκινος, Γεώργιος Μόδης, Γεώργιος Γιώτας, Κωνσταντίνος Χρήστου, Ευάγγελος Νάτσης , Κωνσταντίνος Μαζαράκης, Κωνσταντίνος Γαρέφης, ο Γεώργιος Δούκας (καπετάν Νταβέλης) ο Δημήτριος Νταλίπης και πολλοί άλλοι.

     Από την Κρήτη αλλά και από την Μάνη και το Γύθειο συγκροτούνται σώματα από εθελοντές. Από το Σεπτέμβριο του 1904, με την ανάληψη της αρχηγίας των ελληνικών σωμάτων από τον Παύλο Μελά, και ακόμα περισσότερο μετά το θάνατό του, οι Έλληνες άρχισαν να επικρατούν σε όλη σχεδόν τη Μακεδονία. Στις μνήμες μας  ο Μακεδονικός Αγώνας συνδέεται και με τον αγώνα του Τέλλου Άγρα στην Λίμνη των Γιαννιτσών μέσα από τις συγκλονιστικές αφηγήσεις της Πηνελόπης Δέλτα στο βιβλίο της «Στα Μυστικά του Βάλτου».

     Το 1906 ο Λάμπρος Κορομηλάς ζητάει την επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας με αποστολή στρατού. Τέσσερα ελληνικά ανταρτικά σώματα ανεβαίνουν στη Μακεδονία και αναλαμβάνουν δράση.

     Ο αγώνας των Μακεδονομάχων κράτησε ως το 1908 οδηγώντας σε αποτυχία τα βουλγαρικά σχέδια για το βίαιο εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας. Με την επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908 το Οθωμανικό κράτος παραχωρεί σύνταγμα και ίσα δικαιώματα και σε όλους τους υπόδουλους πολίτες. Ο Μακεδονικός Αγώνας με τις επιτυχίες του καταφέρνει να διατηρήσει τη συνοχή του Ελληνισμού της Μακεδονίας. Οι αψιμαχίες μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων  συνεχίστηκαν αλλά σε πολύ μικρότερη ένταση.

    Από τους Σερραίους Μακεδονομάχους θα αναφέρω μερικούς:

Ο Οπλαρχηγός Στέργιος Βλάχβεης από την Ηράκλεια Σερρών. Στην αρχή τέθηκε υπό τον οπλαρχηγό Δούκα Γκαϊτατζή. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με το σώμα του οπλαρχηγού Παπαπασχάλη από το Λιβαδοχώρι. Ο οπλαρχηγός Αθανάσιος Χατζηπανταζής από τη Σκοτούσσα που το 1906, ανέλαβε τη γενική αρχηγία στον τομέα ευθύνης των περιοχών Σερρών, Βισαλτίας, Ηράκλειας Ποροΐων, Κερκίνης, Σιντικής, Πετριτσίου και Μελενίκου. Κατάφερε, να αντιμετωπίσει την ένοπλη δράση των Βουλγάρων κομιτατζήδων Σαντάνσκι, Ντόντσιο, Μανούσωφ και άλλων, που τρομοκρατούσαν τους Έλληνες στην περιοχή βόρεια των Σερρών. Επίσης ο καπετάν Μητρούσης,  που σκοτώνεται στις 14 Ιουλίου του 1907.

     Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες μετά το 1908 επανεμφανίστηκαν δυναμικά κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους σαν παραστρατιωτικές ομάδες υποστηρίζοντας τον βουλγαρικό στρατό στις επιχειρήσεις του. Κατά τη διάρκεια της ολιγόμηνης βουλγαρικής κατοχής της ανατολικής Μακεδονίας προέβησαν σε νέες θηριωδίες κατά του ελληνικού πληθυσμού της περιοχής με την ανοχή των επίσημων βουλγαρικών αρχών και του τακτικού βουλγαρικού στρατού ο οποίος και τις εξόπλιζε.

     Ακολούθησε το 1912 με  τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο κατά τον οποίο ένα μεγάλο μέρος της Μακεδονίας μαζί με τη Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό. Το 1913 (Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος), οι Βούλγαροι επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά και χωρίς προηγούμενη κήρυξη πολέμου κατά των Ελλήνων και των Σέρβων προσπαθώντας να καταλάβουν για λογαριασμό τους τα μόλις απελευθερωθέντα εδάφη της Μακεδονίας, αλλά ακολούθησε η συντριβή τους και ελευθερώσαμε και  το ανατολικό τμήμα της Μακεδονίας ,  Σέρρες, Δράμα και  Καβάλα. Έτσι ολοκληρώθηκαν οι εθνικοί μας στόχοι.

     Να θυμίσω την απελευθέρωση του Σιδηροκάστρου το απόγευμα της 27ης Ιουνίου. Η γαλανόλευκη υψώθηκε στο βυζαντινό κάστρο. Οι Βούλγαροι φεύγοντας λεηλάτησαν την πόλη και έσφαξαν τον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο και 100 κατοίκους.

Στις 29 Ιουνίου γίνεται και η απελευθέρωση της πόλεως των Σερρών, όπου και εδώ οι Βούλγαροι, πριν την αναχώρησή τους έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της πόλης και σκότωσαν πλήθος αμάχου πληθυσμού.

     Τελειώνοντας οφείλω να αναφέρω εις ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης τους πεσόντες  Μακεδονομάχους του χωριού μας, όσους φυσικά κατέγραψε η επίσημη ιστορία.

Ο Μήτας Κέππας, σύνδεσμος και φύλακας του μοναστηριού  Κούλας (σήμερα Παλαιόκαστρο) στις 6 Ιουνίου του 1906 τον σκότωσαν κομιτατζήδες Βούλγαροι ύστερα από ενέδρα στη διαδρομή Παλαιόκαστρο-Βαμβακόφυτο.

Ο Λιόντας  Θ. Γεώργιος, Πρόκριτος. Στις 17 Απριλίου 1902 κομματιάστηκε από εξαρχικούς μεταξύ Σάβιακου(σήμερα Βαμβακόφυτο) και Δεμίρ Ισάρ (Σιδηρόκαστρο).

Ο Λιόντας Αγγέλου Μποζίκης( Χρήστος), Πρόκριτος. Τον σκότωσαν στο Μπέλες το Σεπτέμβριο του 1901 εξαρχικοί.

Ο  Γεώργιος Αθανασίου και Μήτας Μποζάνας σκοτώθηκαν από κομιτατζήδες εξαρχικούς  Βούλγαρους στο δρόμο Βαμβακοφύτου- Σιδηροκάστρου.

Ο Αλικότσης Γεώργιος καρβουνέμπορος, σφαγιάστηκε στην περιοχή Μπέλες από κομιτατζήδες.

Ο Άγγος Δημήτριος. Στο ισόγειο του σπιτιού του διατηρούσε αποθήκη οπλισμού.
Μεγάλοι τέλος αγωνιστές Μακεδονομάχοι που έχασαν τη ζωή τους από Βούλγαρους κομιτατζήδες εξαρχικούς ήσαν και οι:

Γκάλιος Ιωάννης, Κέππας Γεώργιος, Κέππας Ιωάννης, Κέππας Νικόλαος, Στοίλας Δημήτριος και Σιάμης Ιωάννης.                                                                       

Ευχαριστώ