Προσκύνημα στη Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών

Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας

Το προσκύνημα στη μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών των κατοίκων του Βαμβακοφύτου έχει μια ιστορία περίπου 130 χρόνων.

1882.Χρονιά που είναι χαραγμένη σε πέτρινη πλάκα ψηλά στον τοίχο του καμπαναριού του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Βαμβακοφύτου, στη ΒΔ πλευρά του και στο εσωτερικό κοίλωμα στη βάση της στέγης είναι γραμμένη η ημερομηνία 21 Μαΐου 1882. Το μοναδικό μέχρι σήμερα γραπτό τεκμήριο που βεβαιώνει πότε ακριβώς αποπερατώθηκε η ανέγερση του καμπαναριού μας.

   Όλοι οι χωριανοί συνεισέφεραν στα έξοδα του έργου.

   Μεγάλη όμως ήταν η οικονομική βοήθεια της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Ένα μέρος του ποσού ήταν δωρεά, ένα άλλο έναντι ακινήτων στο χωριό(είναι τα σημερινά μετόου* =μετόχια , νοτιοανατολικά της εκκλησίας Αγίου Γεωργίου) και το υπόλοιπο χρέος σε μορφή δανείου, οι δόσεις του οποίου κάθε χρόνο πληρώνονταν σε είδος, όπως σιτάρι, κριθάρι, αλεύρι και άλλα τρόφιμα.

Πρόσφεραν όλοι οι κάτοικοι ανάλογα με τις δυνατότητές τους. Η συγκέντρωση των παραπάνω αγαθών γινόταν στο νάρθηκα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και η εκκλησιαστική επιτροπή συνόδευε τη μεταφορά τους στο μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου. Μαζί πήγαιναν και άλλοι χωριανοί. Και κάθε χρόνο πήγαιναν περισσότεροι. Το χρέος εξοφλήθη, αλλά οι επισκέψεις συνεχίστηκαν και έγιναν έθιμο, που τα τελευταία χρόνια είχε σταματήσει, αλλά το αναβίωσε αμέσως μετά την ίδρυσή του ο Μορφωτικός Λαογραφικός όμιλος Βαμβακοφύτου. Πιθανόν στο μοναστήρι να υπάρχουν στοιχεία γραπτά για την ανέγερση του καμπαναριού, την οικονομική βοήθεια της Μονής και τις επισκέψεις των προσκυνητών. Πρέπει να γίνει κάποια έρευνα.

   Οι καμπάνες και το σήμαντρο είναι δωρεά της Μονής του Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Το σήμαντρο ( δηλ. το μακρόστενο ξύλινο κομμάτι) αντικαταστάθηκε προ 30-35ετίας από καινούργιο και το παλιό αποτελεί σήμερα αντικείμενο του Μουσείου του Μορφωτικού Λαογραφικού Ομίλου Βαμβακοφύτου.

   Πολύ παλιά -πριν σαράντα περίπου χρόνια- νοτιοανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου υπήρχε πλατεία με πηγάδι, που την ονόμαζαν «Μετόου*». Όπως αναφέρω πιο πάνω, ήταν ιδιόκτητος χώρος της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Να σημειωθεί, ότι πριν από τρεις περίπου δεκαετίες η Μονή προκήρυξε πλειοδοτική δημοπρασία για την πώληση του χώρου, αλλά ουδείς ενδιαφερόμενος προσήλθε.

   Οι επισκέψεις στη Μονή έγιναν έθιμο. Κάθε χρόνο τη Δευτέρα, την επόμενη της Κυριακής του Τελώνη και του Φαρισαίου οι καμπάνες ηχούσαν καλώντας στην πλατεία του χωριού, τους ταξιδιώτες-προσκυνητές της Μονής. Οι καμπάνες χτυπούσαν και ξεπροβόδιζαν του χωριανούς που ξεκινούσαν με τα γαϊδουράκια το ταξίδι των πέντε περίπου ωρών. Στο μοναστήρι τους υποδέχονταν επίσης με τις καμπάνες να ηχούν. Οι χωριανοί μας διανυκτέρευαν στη μονή. Την επόμενη μέρα μετά τη Θεία Λειτουργία, έτρωγαν και ξεκινούσαν για την επιστροφή τους στο χωριό. Στις Σέρρες, στην πλατεία Ελευθερίας σταματούσαν και χόρευαν παραδοσιακούς τοπικούς χορούς. Η υποδοχή τους στο χωριό ήταν πανηγυρική. Χτυπούσαν οι καμπάνες και οι κάτοικοι συναντούσαν τους ταξιδιώτες στην κεντρική είσοδο του χωριού. Τα παιδιά (συμμετείχε και ο γράφων) μετά το μάθημα έφθαναν μέχρι το Μελενικίτσι περιμένοντας τους προσκυνητές, οι οποίοι τους μοίραζαν καραμέλες και άλλα γλυκίσματα. Στην πλατεία του χωριού παρά την κούραση τους οι ταξιδιώτες έστηναν χορό υπό τους ήχους γκάιντας ή ζουρνάδων με στεφάνια πλεγμένα από δάφνες, μυρτιές και φοίνικες. Τα υπομονετικά τετράποδα στολισμένα και αυτά περίμεναν καρτερικά στις άκρες της πλατείας. Η εκδήλωση τελείωνε στην εκκλησία, όπου έψαλλαν ευχαριστήριες Δεήσεις.

   Το Σάββατο, ημέρα του Αγίου Θεοδώρου ερχόταν ο ηγούμενος με μοναχούς με τα ιερά λείψανα(κάρα και οστάρια) του κτήτορα της μονής Αγίου Ιωάννου και το μεγάλο Σταυρό.

   Η διανυκτέρευση της Αντιπροσωπίας της Μονής πάντα γινόταν και γίνεται ακόμα στο ίδιο σπίτι ( των προγόνων του Πασχάλη Ζάντσιου).

   Την επόμενη μέρα (Κυριακή) στην εκκλησία του πολιούχου Αγίου Γεωργίου είχαν τη δυνατότητα να προσκυνήσουν τα Ιερά Λείψανα και το Σταυρό και όσοι δεν συμμετείχαν στο προσκύνημα του μοναστηριού.

   Σήμερα το έθιμο συνεχίζεται, αλλά με σύγχρονα μέσα. Με λεωφορείο, αλλά κυρίως με Ι. Χ. οχήματα πηγαίνουμε στη Μονή, η οποία είναι πλέον γυναικεία. Δεν επιτρέπεται η διανυκτέρευση και εφέτος ούτε φαγητό προσφέρθηκε λόγω της γενικής οικονομικής κατάστασης της Πατρίδας, αλλά και της Μονής περισσότερο, ύστερα και από την πυρκαγιά του Δεκεμβρίου του 2010.

   Για την οικονομία του χώρου περιληπτικά ανέπτυξα το ιστορικό του Εθίμου.

*Μετόου=Μετόχι Το Μετόχι είναι αγρόκτημα που ανήκει σε μοναστήρι. Σ΄αυτό βρίσκεται συνήθως μικρό παρεκκλήσιο και κατοικία για μοναχούς. Είναι παράρτημα της Μονής, ακόμα και αν δεν μένουν σ΄ αυτό μοναχοί.