Όσα χάθηκαν και χάνονται στο Βαμβακόφυτο

ΑΣΧΟΛΙΕΣ-ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ-ΕΡΓΑΛΕΙΑ κ.ά.
Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Κέππας
(συνέχεια...)

 Τσαγκάρης

     Ήταν ο τεχνίτης που επιδιόρθωνε παπούτσια. Τα εργαλεία και τα υλικά  του: Σουβλιά, τανάλιες καλαπόδια, λίμες, σφυράκια, δέρματα ψιλά και χοντρά για τις σόλες, καρφιά, χοντρό σπάγκο.

    

Ο Καλίγκας Δημήτριος (Τούσιος) εργαζόταν επαγγελματικά σε κατάστημα στην πλατεία ηρώου(παλιά κεντρική πλατεία του χωριού). Η φωτογραφία είναι σημερινή και δείχνει ό, τι έμεινε από το τσαγκαράδικό του ή παπουτσάδικο ή όπως έγραφε με μεγάλα γράμματα στην πρόσοψη του καταστήματος «Υποδηματοποιείον Δημητρίου Γεωργ. Καλίγκα». Άλλος τσαγκάρης ήταν ο Παπακωνσταντίνου Ελευθέριος, αλλά  αυτός ήταν περισσότερο Σαμαρτζής. Επίσης  ο Πασχάλης Ρίμπας ο οποίος μέχρι και το 1961  επιδιόρθωνε, αλλά και κατασκεύαζε υποδήματα, τα λεγόμενα σκαρπίνια, δηλαδή τα χαμηλά δερμάτινα ανδρικά υποδήματα. Το 1962 φεύγει μετανάστης στη Γερμανία και κλείνει η «επιχείρηση», που προφανώς δεν απέδιδε τα προς το ζειν.

 

Σαμαράς/Σαμαρτζής/Σαγματοποιός

     Ο σαμαράς κατασκεύαζε μόνο σαμάρια, ενώ ο σαγματοποιός κατασκεύαζε και άλλα εξαρτήματα του υποζυγίου, χαλινάρια, καπίστρια, οπισθιές κ.ά.

Επειδή δεν υπάρχουν πια στο χωριό γαϊδούρια, μουλάρια ή άλογα για μεταφορά υλικών, δεν υπάρχει πλέον εργαστήριο κατασκευής και επισκευής σαμαριών και φυσικά ούτε σαμαράς ή σαμαρτζής.

     Ο Παπακωνσταντίνου Ελευθέριος (στο τοπικό ιδίωμα Τέριου Πόππου. Τέριου εκ του Λευτέρης και Πόππου εκ του παππάς) ήταν επαγγελματίας σαμαρτζής. Στο σαμαράδικό του κατασκεύαζε κατά παραγγελία, αλλά  και  πουλούσε σαμάρια. Ήταν επίσης και τσαγκάρης.

Υπαίθριος Κρεοπώλης

     Στο χωριό μας- τα παλιά εκείνα χρόνια- το κρέας σαν διατροφικό είδος σπάνιζε. Λόγοι φτώχειας και ανέχειας και όχι δίαιτας φυσικά, ανάγκαζαν τους ανθρώπους να τρώνε κρέας τις Κυριακές και τις ημέρες των μεγάλων εορτών. Συνήθως έτρωγαν κρέας χοιρινό παστό, δηλαδή συντηρημένο με αλάτι, πρόβειο, κατσικίσιο ή πουλερικό.

     Έτσι λοιπόν, κρεοπωλείο και συνεπώς κρεοπώλης σαν επάγγελμα  δεν υπήρχε. Μόνο το απόγευμα του Σαββάτου ή παραμονή μεγάλης γιορτής δύο ή τρεις χωριανοί έσφαζαν κυρίως πρόβατα και αρνιά και έβγαζαν τα σφάγια για πώληση στην πλατεία του χωριού. Ούτε λόγος φυσικά, για κτηνιατρικό έλεγχο προς διάγνωση καταλληλότητας των σφαγίων. Από τους τελευταίους υπαίθριους, δηλαδή σε ανοιχτό -μη στεγασμένο- χώρο κρεοπώλες ήταν οι: Σίμος Αθαν. Κωνσταντίνος, Τόνιος Πασχ. Ηλίας, αλλά και ο Τσίντσιος Ζαχ. Χρήστος. Σήμερα ο εγγονός του αδερφού του Ηλία Τόνιου και ο εγγονός του Τσίντσιου Χρήστου έχουν τα δύο σύγχρονα κρεοπωλεία στο Βαμβακόφυτο.

Δούλος/Δουλικό

(Με την έννοια του υπηρέτη κάποιου κυρίου)

(Ισμικιάραν στο γλωσσικό τοπικό μας ιδίωμα. Παράγεται από την τουρκική λέξη hizmetci, Χουσμικιάρης στο νταρνάκικο ιδίωμα.)

     Παιδιά πολύ φτωχών οικογενειών από 12 χρόνων   περίπου πήγαιναν στα καμποχώρια και δούλευαν σαν τσομπανόπουλα, αλλά έκαναν και οποιαδήποτε άλλη δουλειά στο σπίτι ή στα χωράφια. Ξεκινούσαν από το χωριό μας την ημέρα του  Αϊ Δημήτρη και επέστρεφαν τον επόμενο χρόνο την ίδια μέρα. Εάν ανανέωνε ο γονιός του τη συμφωνία επέστρεφε για έναν ακόμη  χρόνο. Στην κυριολεξία ήταν δούλος. Για τσομπάνος πήγαινε και έκανε τον τσομπάνο, τον υπηρέτη, τον εργάτη.

 

Καζάνι για παρασκευή τσίπουρου.

    

Το καζάνι για την παραγωγή τσίπουρο το αποτελούσαν ένας κεντρικός μεγάλος ορειχάλκινος λέβητας  ανθεκτικός σε μεγάλες θερμοκρασίες, όπου έβραζαν τα στέμφυλα (τσίπουρα από σταφύλια), ο αποστακτήρας και άλλα επί μέρους εξαρτήματα.  Από τα τέλη Οκτωβρίου μέχρι και τα μέσα του Δεκεμβρίου το παραδοσιακό καζάνι του χωριού (ιδιοκτησία της εκκλησίας), λειτουργούσε στο χώρο όπου σήμερα είναι τα σκαλοπάτια της νότιας εισόδου του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου. Ήταν σωστό πανηγύρι η καθημερινή και κυρίως η ολονύκτια σύναξη μαζί με τους παραγωγούς του τσίπουρου και άλλων συγχωριανών γύρω από το καζάνι που γλεντούσαν παρέα με τσίπουρο, λουκάνικα και άλλους κρεατομεζέδες. Σπάνια ήταν η διάθεση του τσίπουρου προς πώληση. Το παρασκεύαζαν  για ίδια κατανάλωση. (Η φωτο. είναι από το καζάνι της Τοπικής Κοινότητας Καμαρωτού του Δήμου Σιντικής)

 

Κλητήρας-Ντελάλης/Τελάλης

     Ο κλητήρας ήταν δημόσιος υπάλληλος. Έκανε κάθε είδους εργασία πλην της γραφικής, που ήταν στην αρμοδιότητα του Γραμματέως. Ο ίδιος ήταν  και ο ντελάλης ή τελάλης του χωριού. Ήταν με άλλα λόγια ο δημόσιος κήρυκας, ο διαλαλητής. Τις βραδινές κυρίως ώρες όταν οι κάτοικοι επέστρεφαν στα σπίτια τους από τις δουλειές τους στα χωράφια, έβγαινε σε τρεις τουλάχιστον πλατείες ή χώρους όπου συγκεντρώνονταν, κυρίως έξω από τα καφενεία και διαλαλούσε τις ανακοινώσεις της Κοινότητας χτυπώντας ένα κουδούνι και φωνάζοντας μετά δυνατά. Χαρακτηριστική εικόνα, έντονα χαραγμένη στη μνήμη μας του κλητήρα-τελάλη Ηλία Κεχλιμπάρη που συχνά τα «έτσουζε» και βάδιζε με κάποια αστάθεια φθάνοντας στην πλατεία. Φώναζε τις ανακοινώσεις και ό,τι άλλο νέο ή πληροφορία ενδιέφερε τους χωριανούς, μπέρδευε μερικές φορές τα λόγια του και τα παιδιά που εντωμεταξύ μαζεύονταν γύρω του με το χτύπημα του κουδουνιού, γελούσαν και τον πείραζαν. Ο κλητήρας απομάκρυνε τα παιδιά με έντονες κινήσεις των χεριών του, αλλά δεν το φοβόντουσαν, γιατί ήταν καλοκάγαθος άνθρωπος.

     Σήμερα τελάλης είναι τα μεγάφωνα της Κοινότητας που στήσανε σε διάφορα σημεία του χωριού και από το γραφείο της Κοινότητας κάνει ο γραμματέας τις ανακοινώσεις.

Παγωτατζής

Ο Γκένιος Τριαντάφυλλος ήταν και ο μοναδικός που πουλούσε λιανικώς στις πλατείες και τους δρόμους, το καλοκαίρι παγωτά και το χειμώνα σάμαλι και φυστίκια.

Μαία /Μαμμή                       

 Η Μαμμή ξεγεννούσε επίτοκες γυναίκες. Φρόντισε τις λεχώνες,  έβαζε    βεντούζες, έκανε βδελλοθεραπείες (αφαιμάξεις), έβαζε ενέσεις. Ήταν στο χωριό η Μπλάγου Σοφία, η Γιαγκούλα, η Αγάπη Κούνιου και η γιαγιά Σοφία Ζέζιου.

Σημείωση Συντάκτου:

Εάν κανείς έχει και άλλα ακούσματα ή διαβάσματα ή έστω διαφωνίες σχετικά με τα θέματα που καταγράφω, ας μου τηλεφωνήσει ή ας μου στείλει mail με τις απόψεις του και τις καταθέτω, αφού πρώτα διασταυρωθούν και αποδειχτεί η εγκυρότητα τους.

 

(Γιώργος Ηλ. Κέππας τηλ. 2323 051448, φορητό:6984452074, e-mail:keppas@hotmail.com).

Τα παραπάνω δημοσιεύτηκαν και στην εφημερίδα "Τύπος Σιντικής & Ηρακλείας" φύλλο 152/23.05.2013